Hoe verder ik ben in het boek, hoe meer ik me verbaas. Rand heeft een aantal personages gecreëerd die in het verhaal de helden zijn. Het zijn ultra-liberale kapitalisten die als enig doel in hun leven hebben te produceren en geld te verdienen. Zij manifesteren zich door elke kans aan te grijpen en elke mogelijkheid door pure wilskracht in een succes om te zetten. Ze worden door Rand voorzien van enkel nobele eigenschappen, een meer dan uitmuntend verstand, prachtige lichamen, sprekende gelaatstrekken, etc., etc. Terwijl de tegenstanders stuk voor stuk lelijk zijn, lompe of weke gelaatstrekken hebben, uitgezakte lichamen en een slome tred. Uiteraard beschikken ze over slechte en doortrapte karakters en bestrijden ze de helden op een achterbakse manier. Ik kan me niet voorstellen dat Rand de lezer zo weinig serieus neemt dat ze niet aanvoelt dat dit averechts gaat werken. Ik vermoed dus een betekenis die mij tot nu toe ontgaat. De helden: Mw. Dagny Taggart, directeur Exploitatie van Taggart transcontinental Spoorwegmaatschappij, Hank Rearden, oprichter en directeur van Rearden Steel, Fransico D’Anconia, directeur van D’Anconia Copper en nog een aantal mindere goden. Wat me bijvoorbeeld stoort is dat deze mensen slechts het goede bedoelen, terwijl hun tegenstanders een veel realistischer mix van goede en slechte eigenschappen hebben. Het hindert me echt bij het lezen.

Waar Rand uitstekend in slaagt is de schildering van de verwording van Amerika tot een dictatuur met een centraal geleide economie. De armoede en het verval met alle gevolgen van dien worden zeer aansprekend beschreven. Ook de uitwerking ervan op de menselijke geest, zoals zij die beschrijft, maakt diepe indruk op me. Indertijd bezocht ik de DDR en sprak ook in West-Duitsland met Ossies die de DDR ontvlucht waren. Veel van wat Rand beschrijft is voor mij herkenbaar in de situatie die ik aantrof en in de DDR en die weergegeven werd door voormalige Ossies.

Zoals gezegd bracht Bas van der Graaf (Bas van der Graaf) me op het spoor van dit boek: “Begonnen aan Atlas Shrugged, de indrukwekkende roman van Ayn Rand. Na de Bijbel het meest gelezen boek in Amerika. In feite verwoording van The American Dream. Griezelig goed geschreven,maar volgens mij ook een griezelig koud universum waarin altruisme de grootste zonde is. Na de zomer bespreken we het boek op een leeskring.” Tot nu toe vind ik het boek niet zo griezelig goed geschreven, maar wel vind ik de ontwikkelde gedachtegangen intrigerend. Wat heeft Rand voorgehad met dit boek? En welke invloed had en heeft het op de (Amerikaanse) lezer? Daar wil ik wel antwoorden op zien te vinden.

Wat me vooral bezighoudt is de vraag of de schets die Rand maakt van de liberale en kapitalistische mens opgaat voor de mensen vandaag de dag die ook Europa en Nederland bevolken en die de politieke en economische dienst uitmaken. Het is interessant om dit boek te lezen met de financiële crisis in gedachten en vooral de veroorzakers ervan. Joseph Stiglitz (Joseph Stiglitz) beweert dat degenen die in Amerika hypotheken verkochten aan mensen die deze zich niet konden veroorloven heel goed wisten waar ze mee bezig waren. Van meet af aan was het hun bedoeling om deze leningen te ‘mengen’ met meer betrouwbare leningen en ze dan als pakket door te verkopen aan onnozele en op snelle winst beluste kopers wereldwijd. Zelfs grote institutionele beleggers zijn er, door onzorgvuldig beleid en korte termijn belangen, met open ogen ingeluisd. Niet de veroorzakers van deze diepe crisis betalen het gelag. Wel de armsten op deze wereld. Ik ben benieuwd waar Rand deze grootverdieners zou hebben geplaatst: aan de zijde van de kapitalisten of van de schlemielen?

Om het boek beter te kunnen plaatsen is het niet onnuttig iets meer over Ayn Rand te weten: Ayn Rand