Niets is heerlijker dan voor je plezier een boek te lezen en niet te hoeven nadenken of iets nu wel of niet als literair beschouwd moet of mag of kan worden. Gewoon lekker thuis zitten, thermostaat in de leesstand, bril op, oplossen, en maar kijken waar je uitkomt, liefst in stilte, wat erg aansluit bij de titel van dit boek, waarbij voor mij stilte een toestand is waarin niets me stoort, en van mijn part Bach al zijn BWV nummers ten gehore mag brengen. Stilte is ook nodig om dit boek tot zijn recht te laten komen, want het is spectaculair, magisch en zeer fantasierijk naast duivels gecompliceerd. Zo dat is eruit! Ik heb dit blog bewaard tot rond oud en nieuw. Dat maakt het namelijk iets gemakkelijker om je een voorstelling te geven van wat er gebeurt als je als niets vermoedend lezer aan dit boek begint. Zoals ik dus. Nou, je waant je gelijk in een afgesloten donkere ruimte waarin mooi vuurwerk (dat zeker) wordt afgestoken en je niet weet welke kant je op moet vluchten. Rond bladzijde 50 heeft de vorige lezer zijn of haar schietstoel gebruikt, want het boek dat ik bij de kringloop opviste, zag er tot aan de laatste bladzijde 455! verder ongelezen uit. Ik ben niet gevlucht, maar heb het anders aangepakt. Ik heb mij schrijlings op de vuurpijl gezet die door Høeg de lucht in werd geschoten. Laat mij maar de ignoramus zijn die door de alwetende verteller (Høeg) alle kanten uit ricocheert. Heerlijk. Mij storen de citaten van beroemde filosofen en geologische beschrijvingen niet, noch die van muziekstukken en componisten, akoestiekleer, toonsoorten en klankkleuren. Høeg is tenslotte met de volle Deense pap van Kierkegaard grootgebracht, mag hij dan even een boertje uit de filosofische keuken laten. Ze passen in het geheel.

Ik heb vier boeken van Høeg. Twee nooit (uit)gelezen, maar die ik heb uit heb, mogen er zijn: De Stilte en het Meisje uit 2006 en Smilla's gevoel voor sneeuw uit 1992. De laatst genoemde is Høegs internationale doorbraak (maar liefst 5 miljoen exemplaren en verfilmd), over de Groenlandse wiskundige Smilla die een moord oplost. En, eerlijk gezegd zijn die boeken ergens goed vergelijkbaar.

Høeg neemt je in De Stilte en het Meisje mee door Kopenhagen, door de straten, door de lucht erboven tot in de riolen eronder, met een gemak waarmee op hol geslagen vuurwerk zijn weg vindt. Aan het begin krijgt Kasper Krone, de hoofdpersoon, bezoek van een uiterst bijzonder tienjarig meisje, KlaraMaria. Kort hierna verdwijnt het meisje. Kasper is ervan overtuigd dat ze is ontvoerd en hij doet er alles voor om haar terug te vinden. Kasper is een circusclown van in de veertig die van Bach en poker houdt, en een uitzonderlijk gehoor heeft waarmee hij de ‘essentie’ van mensen kan horen. Hij is geniaal evenals de hoofdpersoon uit het andere boek, Smilla: wat zij kan met sneeuw, kan Kasper met klanken. In zijn zoektocht naar het meisje ontmoet Kasper bizarre figuren. Een stuntman die zijn benen verloor en hem nu als taxichauffeur overal naartoe brengt, een Afrikaanse non met spierballen en kogelvrij vest, en vele anderen. Kopenhagen heeft zojuist een aardbeving te verwerken gekregen, waarbij bankdirecteuren complotten hebben gesmeed om daarvan te profiteren en daartoe heel bijzondere hoogbegaafde kinderen hebben gebruikt/misbruikt onder wie het meisje KlaraMaria.

De schrijfstijl van Høeg is kort en bondig, de uitweidingen op muziek- en filosofiegebied talrijk, maar net zo kort, een à twee regels en verder gaat het weer, met zoveel vaart dat je van de ene verbazing in de andere terechtkomt. Het is absoluut geen vlak boek: zijn personages zijn spiritueel ingesteld dat wel en in mijn ogen bevat het boek niet zo’n code als die van Da Vinci van Dan Brown, dat diep lijkt maar op een vlakke manier om zo een discussie aan te zwengelen over onderwerpen als geloof, religie en geschiedenis. Høeg doet dat niet. Hij gooit van alles op en laat je zelf besluiten wat of je er mee wilt doen. Waar Donna Tartt bladzijdes lang zou kunnen uitweiden over de samenstelling en herkomst van kruit en de manier waarop het in vuurwerk verwerkt werd, en hierom ook nog gewaardeerd wordt(!), heeft Høeg kort en bondig zijn gloeiende peuk al tegen de lont van de volgende zevenklapper gehouden. Maar kan die man dan ondanks al die vaart en spectakel wel stofferen? Een paar voorbeelden: “Opnieuw dreef zijn bewustzijn weg, slenterend, als een jong meisje dat aan het winkelen is.” – “Haar ogen waren ruim. Hij had erin plaats kunnen nemen met al zijn verdriet, en dan zou er nog steeds ruimte over zijn geweest.” – “Kasper schrok. Hij viel zowat uit zijn rolstoel. Gewaagde opmerkingen zijn onmiskenbaar. Maar het zijn wel de clowns die er het patent op hebben. Binnen de kerk zijn gewaagde opmerkingen ongepast. De kerk moet de kamertoon aanhouden. Dan kan de rest van ons zich met de dissonanten bezighouden.” Voorbeelden te over; het boek staat er vol mee!

Ik ga niet vaak naar de bioscoop, laat staan om verfilmde boeken te zien. Om die reden tot slot Høegs eigen woorden over zijn weigering in 2006 dit boek te laten verfilmen: “Ik kies ervoor om iedere lezer zijn eigen privé-bioscoop in alle rust te gunnen.” Nou Peter, prima gedachte hoor, mijn bioscoop was gevuld met vuurwerk als bij de eeuwwisseling en ik beleefde dit zeer onderhoudende verhaal in diepe stilte en het meisje in mijn hart.